Ιστορία Ελασσόνας

Λεπτομέρειες

Κατηγορία: Ιστορικά στοιχεία

Η Ελασσόνα είναι χτισμένη στους πρόποδες του Ολύμπου και αποτελεί έναν από τους συνδετικούς κρίκους ανάμεσα σε Νότια Ελλάδα και Βόρεια, αντίστοιχα (ενώνει οδικά τους νομούς Λάρισας, Πιερίας, Κοζάνης και Γρεβενών). Ανήκει στον Νομό Λάρισας και είναι η έδρα της Επαρχίας Ελασσόνας.

Η ιστορία της Ελασσόνας ανά τους αιώνες

Η Ελασσόνα αποτελεί επίσης την έδρα του Δήμου Ελασσόνας και την έδρα της Ιεράς Μητρόπολης Ελασσόνας. Στο πέρας των αιώνων η Ελασσόνα πέρασε τις δικές τις γεωγραφικές, πληθυσμιακές και λοιπές αλλαγές ανάπτυξης και διαβίωσης, εκείνης και φυσικά των κατοίκων της. Ο Όμηρος την αναφέρει στην Ιλιάδα ως την «Λευκή Πόλη» ή «Λευκή Ολοσσών» και αυτό γιατί υπήρχε έντονα στα Ομηρικά χρόνια της αρχαιότητας, στην περιοχή, λατομεία γύψου και κιμωλίας όπως επίσης και με χρώμα λευκό, ασβεστόλιθοι. Ο ηγέτης της Ολοσσώνας ήταν εκείνη την εποχή ο Πολυκλείτης. Στην συνέχεια με το πέρας του χρόνου η φυλή των Λαπιθών στην αρχή και στην συνέχεια η φυλή των Περραιβών άφησαν τα σημάδια τους επάνω στην πόλη ενώ στα Βυζαντινά χρόνια ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης αλλάζει την ονομασία της σε «Ελασσών».

Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας η Ελασσόνα αποτελεί μέρος όπου οι κατακτητές περνάνε εύκολα και διασχίζουν το μέρος χωρίς σχετική δυσκολία, κάτι που συνεχίζεται και κατά την πρώτη διάρκεια της απελευθέρωσης της χώρας αφού όλη η Θεσσαλία είναι και πάλι ελληνική, εκτός από την Ελασσόνα και τον Όλυμπο.Η τελική απελευθέρωση για την πόλη θα είναι στις 6 Οκτωβρίου του 1912 (υπάρχει η γιορτή «Τα Ελευθέρια» για να τιμήσουν την ιστορική εκείνη ημέρα). Στο Βαρόσι που αποτελούσε την παλιά πόλη της Ελασσόνας (αφού Τιταρήσιος-Ελασσονίτης χώριζαν την περιοχή σε παλιά και νέα πόλη αντίστοιχα, με την νέα πόλη να θεωρείται το νότιο μέρος της) άρχισαν να εισχωρούν με την ιστορική ανταλλαγή πληθυσμών κάτοικοι από την Σμύρνη, τον Πόντο και τον Καύκασο (όπως επίσης και από την παλιά Τρανσυλβανία και Ρουμανία). Η Ελασσόνα διέθετε τότε 5 τούρκικα τζαμιά αλλά απέμεινε τελικά μόνο ένα που σώζεται μέχρι και σήμερα. Στην περίοδο της Κατοχής και πάλι η Ελασσόνα αποτέλεσε εύκολη λεία για τους αντιπάλους της αφού η Ιταλική Φρουρά ήταν εγκατεστημένη στην περιοχή ενώ η τελική απελευθέρωση της πόλης έγινε την χρονιά του 1944.

Ομηρικά χρόνια

Η Ελασσόνα έχει ιστορική ύπαρξη χιλιάδων χρόνων, χτισμένη στο βόρειο άκρο της κοιλάδας του ποταμού Τιταρήσιου και ενωμένη ανέκαθεν με τη μοίρα και το δέος του Ολύμπου. Ο Όμηρος στην Ιλιάδα (Β 739) αναφέρει την αρχαία πόλη "λευκή ολοοσσών" (είτε λόγω των λατομείων κιμωλίας και γύψου που αφθονούσαν στην περιοχή, είτε λόγω των λευκόχρωμων ασβεστόλιθων του λόφου πάνω στον οποίο ήταν χτισμένη) και τον ηγεμόνα της, τον Πολυκλείτη / Πολυποίτη, ο οποίος πήρε μέρος στον Τρωικό πόλεμο.

Αρχαιότητα

Σύμφωνα όμως με πρόσφατες έρευνες, οι ρίζες της πόλης ανάγονται πίσω στην νεολιθική εποχή, όπως προκύπτει από τα νεολιθικά ευρήματα κοντά στην ακρόπολή της.Πρώτη κατοίκησε την περιοχή η φυλή των Λαπιθών και μετά οι Περραιβοί, οπότε έγινε από τις γνωστότερες πόλεις της Περραιβίας, της θεσσαλικής αρχαίας επαρχίας που απλωνόταν δυτικά από τον Όλυμπο και ανάμεσα στους ποταμούς Πηνειό και Αλιάκμονα, με σημαντική κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ζωή στην αρχαιότητα.

Βυζάντιο

Η βυζαντινή πόλη, όπως ήταν σύνηθες τους καιρούς εκείνους, χτίστηκε πάνω στα ερείπια της αρχαίας. Όσον αφορά το όνομα "Ελασσών", για πρώτη φορά αναφέρεται από τον Ευστάθιο Θεσσαλονίκης. Η πόλη είχε αμυντικά τείχη, τα οποία δείχνουν ότι για τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό (ο οποίος ανοικοδόμησε το φρούριο της ακρόπολης τον 6ο αι. μ.Χ.) η Ελασσόνα ήταν "πόλη-κλειδί", αφού όποιος την κατείχε, είχε και τον έλεγχο του Ελληνικού Βασιλείου των Β.Δ. συνόρων.

Τουρκοκρατία

Λόγω θέσης, η Ελασσόνα ήταν αέναος συγκοινωνιακός κόμβος που ένωνε τη Νότια Ελλάδα και τη Θεσσαλία με τη Μακεδονία και τη Βόρεια Ελλάδα. Ως φυσικό επακόλουθο, γνώρισε πολλούς κατακτητές και αλλεπάλληλες επιδρομές. Μαζί με τη υπόλοιπη Θεσσαλία έπεσε στα χέρια των τούρκων το 1420.

Κατά την τουρκοκρατία, ο τούρκος στρατηγός Τουραχάν έφερε στην Ελασσόνα τούρκικο πληθυσμό και την μεταμόρφωσε σε αμιγή τουρκική πόλη, έδρα επαρχίας Οθωμανών. Όσοι Έλληνες υπήρχαν, κατοικούσαν στη συνοικία πέρα από το ποτάμι, στο λεγόμενο "Βαρόσι". Εκεί εγκαταστάθηκαν τον 18ο αι. Βλάχοι από την Πίνδο και τον Όλυμπο, οι οποίοι συνυπήρχαν με τους τούρκους.

Απελευθέρωση

Η περιοχή του Ολύμπου και της Ελασσόνας, αν και είχε μεγάλη δράση με αρματωλούς, δεν έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στην επανάσταση του 1821, επειδή ήταν κοντά στη Λάρισα και στη Θεσσαλονίκη, όπου υπήρχαν πολλές τουρκικές δυνάμεις. Άδοξο τέλος είχαν και οι επαναστάσεις του 1822, του 1833 και του 1854. Καλύτερο αποτέλεσμα είχε η επανάσταση του 1878, που εκδηλώθηκε ταυτόχρονα στον Όλυμπο, τον Κίσσαβο και το Πήλιο.

Όμως στο συνέδριο του Βερολίνου την ίδια χρονιά, δόθηκε στην κυριαρχία της Ελλάδας όλη η Θεσσαλία εκτός της περιοχής της Ελασσόνας και του Ολύμπου, που παρέμειναν υπό τουρκική κυριαρχία μέχρι την απελευθέρωση της Ελασσόνας από τον Ελληνικό στρατό στις 6 Οκτωβρίου 1912. Ήταν η πρώτη ελληνική πόλη που ελευθερώθηκε με την έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων.

Πηγές: http://www.elassona.com.gr