Δημοτική Ενότητα Ελασσόνας

Λεπτομέρειες

Κατηγορία: Δ.Ε. Ελασσόνας

Η Δημοτική Ενότητα Ελασσόνας περιλαμβάνει:

Τη Δ.Κ. Ελασσόνας: αποτελείται από τέσσερις (4) οικισμούς, την Ελασσόνα, το Αγιονέρι, την Αετοράχη και το Μικρό Ελευθεροχώρι.

• Την Τ.Κ. Βαλανίδας: αποτελείται από δύο (2) οικισμούς, τη Βαλανίδα και την Κλεισούρα.
• Την Τ.Κ. Γαλανόβρυσης: αποτελείται από έναν (1) οικισμό, τη Γαλανόβρυση.
• Την Τ.Κ. Δρυμού: αποτελείται από έναν (1) οικισμό, το Δρυμό.
• Την Τ.Κ. Ευαγγελισμού: αποτελείται από έναν (1) οικισμό, τον Ευαγγελισμό.
• Την Τ.Κ. Κεφαλόβρυσου: αποτελείται από έναν (1) οικισμό, το Κεφαλόβρυσο.
• Την Τ.Κ. Παλαιοκάστρου: αποτελείται από έναν (1) οικισμό, το Παλαιόκαστρο.
• Την Τ.Κ. Στεφανόβουνου: αποτελείται από έναν (1) οικισμό, το Στεφανόβουνο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, ο μόνιμος πληθυσμός της Δ.Ε. ανέρχεται σε 10.965 κατοίκους. Ο χαρακτήρας της είναι κατά βάση γεωργο-κτηνοτροφικός, με έμφαση στην κτηνοτροφία, σημαντική μεταποιητική δραστηριότητα, εντοπισμένη κυρίως στη μεταποίηση κτηνοτροφικών προϊόντων, και τέλος δυναμική στον τριτογενή τομέα (εμπόριο, ξενοδοχεία – εστιατόρια και λοιπές υπηρεσίες) στην έδρα της Δ.Ε. την Ελασσόνα.

Η πόλη της Ελασσόνας είναι χτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες σειράς λόφων, στη νότια πλευρά του Ολύμπου, του ψηλότερου βουνού της Ελλάδας και έδρας των δώδεκα θεών της Αρχαίας Ελληνικής μυθολογίας. Την Ελασσόνα διασχίζει ο Ελασσονίτης (ή Ελασσονίτικος) ποταμός, ο οποίος συμβάλλει με τον Τιταρήσιο και εκβάλλει στον Πηνειό, το μεγαλύτερο ποτάμι της Θεσσαλίας. Το ποτάμι χωρίζει την πόλη σε δύο μέρη, την παλιά πόλη που είναι χτισμένη στους πρόποδες του λόφου της Ολυμπιώτισσας και ονομάζεται Βαρόσι και στη νέα πόλη που εκτείνεται στη δεξιά όχθη του ποταμού. Τα δύο μέρη της πόλης συνδέονται μεταξύ τους με τρεις γέφυρες και ένα παλιό τοξωτό γεφύρι, που αποτελεί αξιοθέατό της. Χαρακτηριστικό τοπωνύμιο της περιοχής είναι το μοναστήρι της Παναγίας Ολυμπιώτισσας, το οποίο χρονολογείται από τον 13^ο αιώνα. Αποτελεί ουσιαστικά το πιο αναγνωρίσιμο σημείο της πόλης αλλά ταυτόχρονα και το σημαντικότερο μνημείο της ευρύτερης περιοχής. Η Ελασσόνα αποτελεί συγκοινωνιακό κόμβο μεταξύ κεντρικής και βορειοδυτικής Ελλάδας, ενώνοντας οδικά τους νομούς Λάρισας, Πιερίας, Κοζάνης και Γρεβενών. Απέχει 38 χλμ. από τη Λάρισα, και 22 χιλιόμετρα από τον Τύρναβο, 70 χλμ. από την Κατερίνη και 78 χλμ. από την Κοζάνη. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, έχει μόνιμο πληθυσμό 7.234 κατοίκους.

Η πόλη της Ελασσόνας είναι έδρα του ομώνυμου Δήμου, ο οποίος περιλαμβάνει συνολικά 60 οικισμούς με συνολικό μόνιμο πληθυσμό 32.044 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, και είναι οργανωμένος σε 9 Δημοτικές Ενότητες συνολικά.

Εκτός από την Ιερά Μονή της Παναγίας της Ολυμπιώτισσας, υπάρχουν κι άλλα αξιόλογα μέρη, όπως το μουσείο Φυσικής Ιστορίας, το Πνευματικό Πολιτιστικό Κέντρο και το μουσείο Εθνικής Αντίστασης. Επίσης, ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της περιοχής είναι το παλιό τοξωτό γεφύρι στους πρόποδες του λόφου της Ολυμπιώτισσας (μονότωξο του 13^ου αιώνα). Επιπλέον, η λίμνη του Κεφαλόβρυσου, καθώς επίσης και η διαδρομή στο δασικό δρόμο από την Ολυμπιώτισσα προς το Δρυμό, αποτελούν μέρη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης και της ευρύτερης περιοχής.

Ο οικισμός Αγιονέρι (παλιά ονομασία Τσερνίλο), απέχει μόλις 6 χλμ. από την Ελασσόνα και είναι χτισμένος σε υψόμετρο 240 μ. στην πλαγιά ενός μικρού γραφικού λοφίσκου, ο οποίος προσδίδει ιδιαίτερη φυσική ομορφιά στη συνολική εικόνα του χωριού. Δίπλα από το χωριό ρέει ήσυχα ο Ελασσονίτης ποταμός. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, έχει μόνιμο πληθυσμό 31 κατοίκους. Οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία, την καλλιέργεια καπνών και σιτηρών και την κτηνοτροφία. Εντυπωσιακό αξιοθέατο αποτελεί το φράγμα Αγιονερίου (βρίσκεται υπό κατασκευή), το οποίο είναι ταυτόχρονα μια πρακτική και λειτουργική λύση για την άρδευση των καλλιεργειών της περιοχής.

Ο οικισμός της Αετοράχης (παλιά ονομασία Βελέσνικο) βρίσκεται νότια της Ελασσόνας, αναπτύσσεται σε υψόμετρο 340 μ. και απέχει από την έδρα του Δήμου 11 χλμ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, έχει μόνιμο πληθυσμό 77 κατοίκους. Κύρια ενασχόληση των κατοίκων είναι ο πρωτογενής τομέας. Ως επισκέπτης, μπορεί κανείς να θαυμάσει τη θέα του κάμπου που προσφέρεται λόγω της θέσης του χωριού, να πάει ανατολικά για περίπατο στο καλαίσθητο πευκοδάσος, ενώ αξίζει πραγματικά και η γραφική διαδρομή προς το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου που βρίσκεται πάνω σε λόφο, καθώς και προς το ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου που βρίσκεται στην είσοδο του χωριού. Οι λαογραφικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις της περιοχής ενδυναμώνονται και από την παρουσία των απανταχού Αετοραχιτών, καθώς και την ύπαρξη ενός Πνευματικού Κέντρου που μπορεί να φιλοξενεί πλήθος καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, θεατρικών παραστάσεων και πολιτιστικών δρώμενων καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.

Ο οικισμός Μικρό Ελευθεροχώρι (παλιά ονομασία Λευτεροχωράκι) βρίσκεται βορειοανατολικά της Ελασσόνας, αναπτύσσεται σε υψόμετρο 500 μ. και απέχει από την έδρα του Δήμου 8 χλμ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, έχει μόνιμο πληθυσμό 317 κατοίκους. Οι κάτοικοι του οικισμού ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Αξίζει να επισκεφτεί κανείς τον Ενοριακό Ναό της Αγίας Παρασκευής (1855) και το μικρό ξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου, καθώς και το πανέμορφο πευκοδάσος 35 στρεμμάτων, στη θέση Τούμπανος.

Ο οικισμός Βαλανίδα βρίσκεται βορειοανατολικά της Ελασσόνας, αναπτύσσεται σε υψόμετρο 320 μ. και απέχει από την έδρα του Δήμου 15 χλμ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, έχει μόνιμο πληθυσμό 441 κατοίκους, με κύρια ασχολία τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Οι εκκλησίες του χωριού είναι ο μεταβυζαντινός ναός των Αγίων Αναργύρων (1647) και η πετρόχτιστη βασιλική της Αγίας Τριάδας (1861). Υπάρχουν ακόμα μικρότερα ξωκλήσια (Άγιος Γεώργιος, Άγιος Αθανάσιος, Παναγία) που βρίσκονται στην είσοδο του φαραγγιού της Χράπας. Στην περιοχή υπάρχει ένα σημαντικό σπηλαιοβάραθρο, το οποίο όμως δεν είναι εύκολα επισκέψιμο λόγω κατολισθήσεων. Αξίζει ακόμα να επισκεφτεί κανείς και τη διάβαση στο φαράγγι της Χράπας. Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα διαδρομή 4 χλμ. κατά μήκος του φαραγγιού, το οποίο αρχίζει από τη γέφυρα του Λουτρού και φτάνει μέχρι τα όρια της κτηματικής έκτασης της Βαλανίδας. Σε κάποιο σημείο της πεζοπορίας, συναντάται και η ερειπωμένη πια Μονή της Παναγίας.

Ο οικισμός της Κλεισούρας βρίσκεται βορειοδυτικά της Ελασσόνας, αναπτύσσεται σε υψόμετρο 520 μ. και απέχει από την έδρα του Δήμου 24 χλμ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, έχει μόνιμο πληθυσμό 109 κατοίκους, Πρόκειται για έναν αραιοκατοικημένο οικισμό και οι λιγοστοί κάτοικοί του ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Εκκλησία του χωριού είναι ο Ιερός Ναός Πέτρου και Παύλου (1959) που χτίστηκε με ενέργειες των απόδημων κατοίκων. Ωστόσο, ερχόμενος ο επισκέπτης θα θαυμάσει άφθονες ομορφιές στη φύση του χωριού και η θέα της γύρω περιοχής θα τον αποζημιώσει και θα τον γαληνέψει.

Ο οικισμός της Γαλανόβρυσης βρίσκεται νοτιοκεντρικά της Ελασσόνας, αναπτύσσεται σε υψόμετρο 280 μ. και απέχει από την έδρα του Δήμου μόλις 4 χλμ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, έχει μόνιμο πληθυσμό 426 κατοίκους. Οι κάτοικοί του σήμερα ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Στη Γαλανόβρυση υπάρχει το Αγροτικό και Εθνογραφικό Μουσείο, όπου εκτίθενται σημαντικά εκθέματα.

Ο οικισμός του Δρυμού (παλιά ονομασία Δριάνοβο) βρίσκεται βόρεια της Ελασσόνας, αναπτύσσεται σε υψόμετρο 470 μ. και απέχει από την έδρα του Δήμου μόλις 8 χλμ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, έχει μόνιμο πληθυσμό 588 κατοίκους. Οι κάτοικοί του σήμερα ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Στον οικισμό υπάρχει ο ενοριακός ναός του Προφήτη Ηλία (1810), ο οποίος, παρόλο που καταστράφηκε το 1987, ξαναχτίστηκε πολύ σύντομα. Στη νοτιοανατολική πλευρά του χωριού απλώνεται η «Κλαδερή», ένα δάσος κατάφυτο από κυπαρίσσια και πεύκα, ιδανικός προορισμός για περίπατο και επαφή με το φυσικό περιβάλλον. Στην είσοδο του χωριού, στη θέση Πηγαδούλι (Μπιαδούλι) υπάρχει πετρόκτιστη βρύση με δροσερό νερό, η  οποία παλαιότερα κάλυπτε τις ανάγκες του χωριού σε πόσιμο νερό. Υπάρχει ακόμα δασικό μονοπάτι, διαμέσου του φαραγγιού (ρέμα «Κουραδιάρη») το οποίο συνδέει τον οικισμό με την Ελασσόνα, μέσα σε 30 - 45 λεπτά. Ωστόσο, σήμερα το μονοπάτι αυτό έχει μετατραπεί σε αγροτικό δρόμο που είναι βατός για κάθε είδος οχήματος, ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες. Στη νότια πλευρά του οικισμού λειτουργεί πίστα απογείωσης αλεξίπτωτων πλαγιάς. Αποσκοπώντας στη διευκόλυνση και στήριξη των γεωργοκτηνοτρόφων της περιοχής, κατασκευάστηκε ένα μικρό φράγμα κοντά στο χωριό (στη θέση «Παπά Βιρός»), το οποίο θα διευκολύνει πρακτικά τους γεωργούς και του κτηνοτρόφους σε θέματα ύδρευσης και αποταμίευσης νερού.

Ο οικισμός του Ευαγγελισμού βρίσκεται νοτιοδυτικά της Ελασσόνας, αναπτύσσεται σε υψόμετρο 210 μ. και απέχει από την έδρα του Δήμου μόλις 8 χλμ. και είναι χτισμένος στις όχθες του Τιταρήσιου ποταμού. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, έχει μόνιμο πληθυσμό 716 κατοίκους. Οι κάτοικοί του σήμερα ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Κάθε επισκέπτης μπορεί να επισκεφτεί τον Ενοριακό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και το γραφικό ξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου. Πολύ κοντά βρίσκεται και το όμορφο δάσος της Ψηλοράχης.

Ο οικισμός του Κεφαλόβρυσου βρίσκεται δυτικά της Ελασσόνας, αναπτύσσεται σε υψόμετρο 250 μ. και απέχει από την έδρα του Δήμου 12 χλμ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, έχει μόνιμο πληθυσμό 263 κατοίκους. Οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, με «σήμα κατατεθέν» τις περίφημες φράουλες και τα οπωροκηπευτικά. Ένας περίπατος δίπλα στη λίμνη Ματι αλλά και στους παραποτάμους του Τιταρήσιου, τον Ξηριά και τον Βούλγαρη θα αποζημιώσει τον επισκέπτη, χαρίζοντάς του μια υπέροχη αίσθηση ηρεμίας και αναζωογόνησης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το υπό έρευνα σπήλαιο (προς το Παλαιόκαστρο) που ανακαλύφτηκε το Μαρτίου του 1995, με μήκος 1800 μ., γεμάτο μικρές λίμνες και σταλακτίτες - σταλαγμίτες που σχηματίζουν πρωτότυπες μορφές και σχήματα.

Ο οικισμός του Παλαιοκάστρου βρίσκεται νοτιοδυτικά της Ελασσόνας, αναπτύσσεται σε υψόμετρο 210 μ. και απέχει από την έδρα του Δήμου 16 χλμ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, έχει μόνιμο πληθυσμό 266 κατοίκους. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την γεωργία (καλλιέργεια ελιάς) και την κτηνοτροφία. Σύμφωνα με τους νεότερους ιστορικούς, το Παλαιόκαστρο είναι χτισμένο στα ερείπια της αρχαίας πόλης Μονδαία. Τα ερείπια των δύο μεγάλων κάστρων που σώζονται μέχρι σήμερα, μαρτυρούν την ιστορικότητα του Παλαιόκαστρου. Η συγκεκριμένη περιοχή έχει χαρακτηριστεί και επίσημα ως αρχαιολογικός χώρος. Το 1995 στην περιοχή του Παλαιόκαστρου (προς το Κεφαλόβρυσο) ανακαλύφτηκε σπηλαιοβάραθρο, πλούσιο σε σταλακτίτες και σταλαγμίτες και έτοιμο για διερεύνηση από σπηλαιολόγους, με σκοπό τη μελλοντική αξιοποίησή του προς όφελος της περιοχής. Φτάνοντας στο χωριό, μπορεί κανείς να θαυμάσει τις εκκλησίες και τα ξωκλήσια του (19^ου αι.), ενώ ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι και το ξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου σε απόσταση 1,5 έως 2 χλμ. από τον οικισμό, άξιο προς ανακατασκευή και προβολή. Ακόμα, μπορεί κανείς να χαρεί έναν φυσιολατρικό περίπατο, δεδομένου ότι το χωριό είναι χτισμένο στη συμβολή των ποταμών Τιταρήσιου και Ξηριά.

Ο οικισμός του Στεφανόβουνου βρίσκεται νοτιοανατολικά της Ελασσόνας, αναπτύσσεται σε υψόμετρο 280 μ. και απέχει από την έδρα του Δήμου 4 χλμ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, έχει μόνιμο πληθυσμό 485 κατοίκους. Στον οικισμό του Στεφανόβουνου υπάρχει το Αγροτικό και Εθνογραφικό Μουσείο. Στα νότια του χωριού, στη θέση Προφήτης Ηλίας, βρίσκεται ο ομώνυμος λόφος και το εκκλησάκι, μέσα σε όμορφο πευκόφυτο άλσος. Το μέρος αυτό ενδείκνυται για περίπατο, εκδρομή και αγνάντεμα του κάμπου της Ελασσόνας.

Η Λεύκη αποτελεί έναν πολύ μικρό οικισμό, με μόνιμο πληθυσμό μόλις 12 κατοίκους.